استاد محسن ملکی-جلسه۲۴: بررسی صحیحه زراره (۱۳۹۶/۰۸/۰۶)
صحیحه زراره
قرض از عقود لازمه است وقتی که مقرض مالیت را منتقل به مقترض می‌کند و از ناحیه مقترض قبض صورت می‌گیرد، مقترض می‌شود مالک، و بعضی هم گفته‌اند با صرف تصرف مقترض مالک می‌شود. قدر متیقن این است که با قبض مقترض ملکیت برای او حاصل می‌شود متنی که گویای مطالب گذشته است از روایات عبارت است از صحیح زراره.
«زُرَارَهَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام رَجُلٌ دَفَعَ إِلَی رَجُلٍ مَالًا قَرْضاً؛ عَلَی مَنْ زَکَاتُهُ؟ عَلَی الْمُقْرِضِ أَوْ عَلَی الْمُقْتَرِضِ؟ قَالَ لَا بَلْ زَکَاتُهَا إِنْ کَانَتْ مَوْضُوعَهً عِنْدَهُ حَوْلًا عَلَی الْمُقْتَرِضِ قَالَ قُلْتُ فَلَیْسَ عَلَی الْمُقْرِضِ زَکَاتُهَا؟ قَالَ لَایُزَکَّی الْمَالُ مِنْ وَجْهَیْنِ فِی عَامٍ وَاحِدٍ وَ لَیْسَ عَلَی الدَّافِعِ شَیْ‌ءٌ لِأَنَّهُ لَیْسَ فِی یَدِهِ شَیْ‌ءٌ إِنَّمَا الْمَالُ فِی یَدِ الْآخِذِ فَمَنْ کَانَ الْمَالُ فِی یَدِهِ زَکَّاهُ قَالَ قُلْتُ أَ فَیُزَکِّی مَالَ غَیْرِهِ مِنْ مَالِهِ فَقَالَ إِنَّهُ مَالُهُ مَا دَامَ فِی یَدِهِ وَ لَیْسَ ذَلِکَ الْمَالُ لِأَحَدٍ غَیْرِهِ ثُمَّ قَالَ یَا زُرَارَهُ أَرَأَیْتَ وَضِیعَهَ ذَلِکَ الْمَالِ وَ رِبْحَهُ لِمَنْ هُوَ وَ عَلَی مَنْ قُلْتُ لِلْمُقْتَرِضِ قَالَ فَلَهُ الْفَضْلُ وَ عَلَیْهِ النُّقْصَانُ وَ لَهُ أَنْ یَنْکِحَ وَ یَلْبَسَ مِنْهُ وَ یَأْکُلَ مِنْهُ وَ لَا یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُزَکِّیَهُ بَلْ یُزَکِّیهِ فَإِنَّهُ عَلَیْهِ»[۱]
بررسی سندی
این روایت از جهت سندی لاشبهه فیه ولی از نظر دلالت باید بررسی شود. محمد بن یعقوب کلینی عن علی بن ابراهیم عن إبیه عن حمّاد بن عیسی عن حریز بن عبدالله سجستانی عن زراره. همه افراد از شخصیت‌های خوب هستند که ما پدر علی بن ابراهیم را موثق می‌دانیم.
[۱] اصول الکافی ج ۳ ص ۵۲۰