استاد حمید درایتی-جلسه۱۵:ملکیت طولی/شرکتهای سهامی /کتاب الشرکه(۱۳۹۹/۰۷/۰۷)
دیدگاه نهم :
برگه سهم سند عوضى است که در ضمن هبه معوّضه، شخصیت حقوقى شرکت هاى سهامى آن را برعهده گرفته و سرمایه گذار طلبکار آن گردیده است.
بنابر این نظریه سهامدار اول، سرمایه خود را به شخصیت حقوقى شرکت هبه کرده و در ازاء آن سود سالانه و اموال و دارایى هاى شرکت بعد از انحلال را قرار داده است. با این هبه معوّضه شرکت مالک سرمایه و دارایى گردیده و تنظیم اسناد به نام او حقیقى خواهد بود ولى متعهد به توزیع منافع شده است و با شرط ضمن عقد براى سهامدار حق رأى و حق حضور در جلسات مجامع عمومى و فوق العاده و حق آگاهى از اوضاع مالى شرکت و….قرار داده شده است.
بررسى فقهى این تحلیل(دیدگاه نهم) :
هرچند هبه معوضه، عقد لازم بوده و اشکالات عقود جائز را نخواهد داشت اما لازمه این دیدگاه آن است که جهالت عوض و معلّق بودن آن بر فرض حصول ضررى به صحت هبه معوّض نمی رساند و موجب جائز شدن هبه نمیشود.
از فتاواى حضرت آیت الله خوئى بدست میاید که هبه معوضه یک معاوضه حقیقى نیست تا جهل به عوض یا مشکوک الحصول بودن آن مضر باشد.
اما این مسأله در فقه شفاف نیست و بر فرض اضرار باید بررسى شود که آیا موجب بطلان هبه میشود یا جواز هبه ؟
بنابراین نظریه فروش سهم توسط سهامدار اگر به معناى بیع آن عوض باشد که بخاطر جهالت و مشکوک الحصول بودن آن، معامله باطل است اما اگر بمعناى هبه معوضه آن عوض باشد قابل تصحیح می باشد.
راه هایى براى تصحیح فقهى ماهیت سهام و شرکت هاى سهامى عرض شد و راه هاى دیگرى هم وجود دارد اما بخش زیادى از آنها با واقعیت و عملیات خارجى منطبق نیست.