استاد حمید درایتی-جلسه۸۶:ادامه قسم۱: حقوق مالی(۱۳۹۸/۱۱/۲۸)

گفتیم حق مالی اول سهم از سود و حق مالی دوم، شرکت در سرمایه است.

دارایی سهامداران در شرکت، دارایی مشاع است نه افرازشده. البته این در صورتی است که شرکت منحل شود پس ممکن است این سهامدار به سرمایه اش به صورت افرازشده نرسد ولی به صورت مشاع مالک است.

هر افزایشی که سرمایه شرکت داشته باشد، این افزایش برای سهامداران هم هست مگر این که افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باشد که سهامدار باید پول دهد البته سهامدار حق تقدم دارد.

سهامدار هم در افزایش و هم در کاهش سرمایه سهیم است.

گفتیم در صورت انحلال شرکت است که سرمایه بین سهامداران توزیع می شود.

این انحلال بر دو قسم است:

انحلال اختیاری

در مجمع، تصمیم می گیرند که این شرکت ادامه حیات ندهد و سرمایه ها تقسیم شود.

انحلال اجباری

در صورت ورشکستگی شرکت، شرکت از نظر قانونی منع دارد و اگر نتواند از ماده۱۴۱ بیرون رود باید منحل شود و این یعنی باید بدهی ها داده شود و سپس سرمایه باقیمانده بین همه سهامداران تقسیم شود. مگر این که شرکتی سهام ممتاز داشته باشد که خصوصیات سهام ممتاز را اساسنامه معین می کند ولی یکی از امتیازات این بود که ابتدائا ارزش اسمی سهام را به سهامداران ممتاز می دهند و اگر چیزی ماند به سهامداران عادی داده می شود. البته ممکن است که شرکتی اصلا سهام ممتاز نداشته باشد و لذا همه سرمایه بعد کسر بدهی ها به همه سهامدارن می رسد لذا می گویند سهامدار، مالک نهایی شرکت است.

قسم۲: حقوق غیر مالی

حق غیر مالی۱: حق اطلاع

سهامدار این حق را دارد که از وضعیت مالی شرکت مطلع باشد.

ماده ۱۳۹ از لایحه قانونی ۱۳۴۷ از قانون تجارت:

“هر صاحب سهم می تواند از ۱۵ روز قبل از انعقاد مجمع عمومی در مرکز شرکت به صورت حساب ها مراجعه کرده و از طرازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و گزارش بازرسان رونوشت بگیرد.”

قبل از برگزاری مجمع عمومی شما این حق را دارید که حضورا اطلاع بگیرید البته اگر فکس و تلفن بزنید چنین حقی نیست. نکته دیگر این است که ۱۵ روز قبل مجمع که حسابرسی بسته شده است این حق را دارید نه قبل از آن.

این اطلاع برای این است که در مجمع می خواهد تصمیم بگیرد.

هر وقت اتفاق خاص یا فوق العاده ای قرار است رخ دهد، شرکت موظف به افشاء اطلاعات است. مثلا شرکتی صادرات داشته است و در برابر جنس، دلار گرفته است و دلار چند برابر شده است و یک دفعه سود زیادی کرده اند که در این صورت باید شرکت اطلاع دهد.

افشاء اطلاعات گروه الف داریم یعنی موضوع مهم است و افشاء اطلاعات گروه ب داریم یعنی اهمیت موضوع به اندازه اطلاعات از نوع گروه الف نیست.

قانون می گوید اگر سهامداران مطلع نشدند می توانند شکایت کنند و مجمع تشکیل نمی شود و اگر شده باشد هم آرائش باطل می شود.

کیفیت اطلاع از حساب ها در قانون داخلی کشورها مختلف است مثلا در برخی کشورها شما می توانید درخواست کنید که اطلاعات را برای شما ارسال کنند. ولی در قانون ایران مراجعه حضوری قید شده است.

حق غیرمالی۲: حق عضویت در شرکت

سهامدار عضو است لذا مقصود، استمرار عضویت است.

سهامدار با اختیار خودش می تواند از شرکت خارج شود ولی هیچ شرکتی نمی تواند سهامدار را از شرکت خارج کند مگر در موارد خاص که به آن می پردازیم.

موارد خاص:

مورد۱: سهامدار تمام مبلغ اسمی را پرداخت نکرده است.

مثلا ابتدائا گفتند که این درصد از مبلغ اسمی را بدهید و بقیه را به اقساط بدهید ولی در سر رسید این اقساط پرداخت نشده است.

البته شرکت ابتدائا باید اخطار بدهد و مهلت دهد و بعد اتمام آن مهلت است که حق اخراج دارد.

مورد۲: تعویض سهم

شرکتی تصمیم می گیرد که سهام را از بی نام به با نام تبدیل کند ابتدائا فراخوان می دهد و مهلت می دهد و بعد اتمام مهلت، سهام را می فروشد و به افرادی واگذار می کند و می گوید هر کس سهام بی نام دارد به ما مراجعه کند و پولش را بگیرد. شرکت ارزش بازاری را می دهد چون به همان قیمت فروخته است.

عبارت تبدیل از بی نام به با نام ذکر شده است ولی ظاهرا دو طرفه است یعنی تبدیل از با نام به بی نام هم به همین صورت است ولی ما قدرمیتقنش را ذکر کردیم.

مورد۳: موارد کاهش سرمایه

گاهی شرکت یا اختیارا یا اجبارا باید کاهش سرمایه دهد و باید سهامش را از بین ببرد. این کاهش سرمایه را بیشتر توضیح خواهیم داد.

کاهش سرمایه به استهلاک سرمایه تفاوت دارد که توضیح خواهیم داد.

حق غیرمالی۳: حق رأی

تصمیم گیری در شرکت بوسیله رای سهامداران است.

علی القاعده هر سهم، یک رای است ولی ممکن است سهام ممتاز بر اساس اساسنامه، دو رای داشته باشند.

ویژگی های حق رأی

ویژگی۱: نسبی بودن حق رأی

در شرکت مدنی، اگر کسی بگوید من راضی نیستم نباید آن کار انجام شود ولی در شرکت سهامی، کسی نمی تواند چنین تاثیری داشته باشد و رای خودش را نمی تواند تحمیل کند مگر این که سهامش بیشتر باشد.

ویژگی۲: عدم حذف حق رأی

شرکت حق ندارد حق رای را از سهامدار بگیرد مگر این که تمام مبلغ اسمی را پرداخت نکرده باشد.

ویژگی۳: عدول از حق رأی

آیا من می تواند حق رای را از خودم ساقط کنم و یا حق رای خودم را به دیگری بدهم؟

می گویند نه حق انصراف دارید و نه حق واگذاری به غیر را دارید ولی می توانید وکیل و نماینده بفرستید که این عدول نیست چون وکیل نائب شماست و کار شما را انجام می دهد.

برخی حقوقدانان می گویند وکالت بلا عزل در حکم عدول و انصراف است و منع دارد ولی قانون چنین نکته ای ندارد ولی حقوقدانان بر اساس این که در قانون عدول و انصراف جایز شمرده نشده است این تطبیق را خودشان ذکر کرده اند.

ما از نظر فقهی باید ببینیم که وکالت بلا عزل درست است.