استاد محسن ملکی-جلسه۱۰۷: ادامه اشکالات قسم دوم (۱۳۹۷/۰۱/۲۹)
تتمه فی هذا القسم (دوم)
امکان دارد دو صورت دیگر برای قسم دوم (بانک واسطه) تصور کرد:
۱) بانک شرط کند که صاحب مال و تاجر عامل، مالک حصّه‌ی معیّنی از سود باشد مثلاً درصدی را مشخص کند به طوری که حصّه‌ای از آن سود نصیب بانک گردد، آن هم بر مبنای شرط نتیجه مثلاً عقد صلح شکل گیرد. این صورت قابل تصور است به جهت عموم ادله‌ی وفاء به شرط.
إن قلت: این تملیک، تملیک معلّق است چون حین عقد مضاربه و اشتراط بانک ربحی موجود نیست و تملیک معلّق بر ظهور ربح صحیح نمی‌باشد.
قلت: تملیک أمر اعتباری است به وسیله انشاء و قصد تحقق می‌یابد و هر امر اعتباری در ضمن عقد قابلیت لحاظ دارد؛ لذا در روایات شاهد و نظیر فراوان برای تملیک معلّق مشاهده می‌شود مثل دو روایتی که خوانده شد.
إن قلت: صاحب مال و تاجر هنوز مالک ربح نشده‌اند چگونه به بانک تملیک کنند؟
قلت: مالک در باب تملیک مالکیت مملّک است در ظرف تملیک خارجی انشاء شده نه در ظرف جعل و انشاء تملیک (یعنی صاحب مال زمانی که تملیک انشائی می‌کند از لازم نیست (به دلیل عرف) مالک باشد؛ بلکه وقتی می‌خواهد تحویل دهد باید مالک باشد).