استاد محسن ملکی-جلسه۹۸: ادامه خلاصه تنبیه ششم (۱۳۹۷/۱۲/۲۰)
دلیل مرحوم خوئی (ره)بر مختار خویش: چون قاعدهی لاضرر وجوب این دو را برداشته ولی استحباب نفسی دارند غسل و وضو مستحب نفسی میباشند و در گذشته گفتیم که قاعدهی لاضرر حاکم بر ادلّهی احکام الزامی میباشند و شامل احکام غیر الزامی نمیباشد. بنابر این استحباب و اباحه و کراهت مشمول قاعدهی لاضرر نمیباشد به دلیل اینکه قاعده لاضرر نفی ضرری را میکند که از ناحیه و طرف شارع پدید آید و این فرض در اباحه و استحباب تصور نمیشود چون کار مستحبّی ضررش از ناحیهی شارع نیست بلکه مستند به اختیار مکلّف میباشد. اگر مکلّف کار مستحبی را انتخاب کند در صورت ضرری بودن گرفتار ضرر میشود اگر انتخاب نکند ضرر نمیکند.
بنابر این در ما نحن فیه وضوی گرفته شده و غسل انجام شده مزاحمی ندارد چون مستحب نفسی میباشد و مکلّف وضو و غسل مشروع را انجام داده است و بوسیلهی این دو برای او طهارت حاصل شده است و نماز خوانده است هم وضو و غسلش صحیح است و هم نمازش.
امّا در غیر وضو و غسل قائل میشویم (خویی) به بطلان و فساد، زیرا شخصی که قرائت را با قیام ضرری انجام داده است و قیام برای او ضرر داشته قاعدهی لاضرر وجوب قیام را برمی دارد و وظیفهی مکلّف نماز نشسته میباشد و نماز قائماً برای چنین شخصی أمر ندارد و عبادت بدون أمر باطل است و لازم نیست قائل شویم به اینکه اضرار به نفس حرام است و بوسیلهی إضرار به نفس قیام حرام میگردد و قیام حرام باطل است بلکه صرف اینکه جزء عبادت أمر نداشته باشد باعث بطلان آن است و این حرام و نظر اختصاص به ضرر ندارد و شامل حرج نیز میشود چون قاعدهی لاحرج حکم حرجی را منتفی نموده و نماز در حال حرج أمر ندارد و تنها راه برای اینکه بفهمیم عبادتی دارای ملاک هست یا نیست این است که آن عبادت أمر داشته باشد (و این حرف ایشان در مقابل مشهور است که أمر حرجی را تصور کرده اند)