استاد محسن ملکی-جلسه۶۲: جواب اشکال (۱۳۹۷/۱۰/۱۸)

رابعا در روایات کلمه­ی ضرر عنوان برای فعل خارجی واقع شده است پس می­توانیم لاضرر را به معنای لافعل ضرری معنا کنیم مثل روایت حسن بن ضیاء عن الصادق علیه­السلام: عَنْهُ : بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «لاَ یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یُطَلِّقَ اِمْرَأَتَهُ ثُمَّ یُرَاجِعَهَا، وَ لَیْسَ لَهُ فِیهَا حَاجَهٌ، ثُمَّ یُطَلِّقَهَا، فَهَذَا اَلضِّرَارُ اَلَّذِی نَهَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ، إِلاَّ أَنْ یُطَلِّقَ ثُمَّ یُرَاجِعَ وَ هُوَ یَنْوِی اَلْإِمْسَاکَ[۱].

اشکال به قول آخوند (توسط محقق جزائری)

üü اشکال دوم بر آخوند (آقای جزائری (محقق) در منتهی الدرایه): ضرر موضوع حکم (حرمت) است و هر موضوعی علّت است برای حکم خودش پس چگونه ممکن است که موضوع رافع حکم خود باشد؟

جواب:

اولا: ضرر جزء موضوع حکم اول (وجوب وضو) است مثل (وضوی ضرری) (که جزء موضوع است)، قاعدۀ نفی جزء موضوعی (وضوی ضرری) را می­نماید که حکم اولی بر آن بار شده است و نفی جزء موضوع مساوی با نفی کل موضوع است از باب (إذا انتفی الجزء ینتفی الکل).

---

[۱]. البرهان فی تفسیر القرآن  ,  جلد۱  ,  صفحه۴۸۲