استاد محسن ملکی-جلسه۳۰: کلام شهید صدر در باب قرض (۱۳۹۶/۰۸/۱۴)
کلام شهید صدر در باب قرض
شهید صدر (ره): در باب قرض می‌توانیم معامله قرضی بین بانک و بین مقرض به یکی از این دو شکل تحلیل کنیم:[۱]
۱) مقرض مالی را به بانک تحویل می‌دهد بدون اینکه شرط تفضّل کند لکن بانک بعد از اینکه مدت قرض تمام شد مقداری از سودهایی که از این پول نصیبش شده است را به مال مقرض اضافه می‌کند و تحویل می‌دهد و این ربا نیست لذا محقق در شرایع می‌گوید اگر مقرض شرط فائده کرد حرام است و اما اگر شرط نکرد و مقترض از پیش خودش فایده‌ای را به مقرض تسلیم نمود ربا نیست.[۲]
۲) مقرض، قرض را در قالب بیع اجراء می‌کند یعنی ۱۰۰ هزار تومان پول را به شکل نقدی در قبال ۱۲۰ هزار نسیه به بانک می‌فروشد، این معامله صحیح است چون در اوراق نقدی (اسکناس) گفتیم (شهید صدر) اسکناس‌ها از اجناس ربوی نیستند چون مکیل و موزون نیستند که ربا شود و از نقدین هم نمی‌باشند که تقابض در مجلس لازم باشد و احکام صرف بر آن بار شود. آنگاه ایشان مالیت مال را به این شکل می‌گوید: مالیت مال عبارت است حقیقت اعتباری‌ای که به خاطر وجود جهت خاصی در شیء موجب مسابقه گذاشتن عقلاء در آن شیء می‌شود لذا می‌توانیم مال را به دو قسم کلی تقسیم کنیم: الف) آنچه که مالیتش ذاتی است و عبارت است از مایحتاج فطری و غریزی انسان ب) آنچه که مالیتش با جعل است و این بر دو قسم است: ۱- آنکه جعل و اعتبارش عمومی باشد به طوری که همه افراد بشر این اعتبار را بپذیرند مثل سنگ‌های قیمتی ۲- آنچه که اعتبارش خصوصی باشد و این سه قسم دارد: ۱- اعتبار خصوصی‌اش از طرف دولت باشد. ۲- از طرف بانک باشد (و این دو نظیر مال ذاتی‌اند) ۳- آنچه که اعتبارش با توجه به آثارش جعل شود مثل تمبر پست و بلیط قطار، اوراق مشارکت. تمبر اسناد مالی.
سخن دوم: محمد سند بحرانی، می‌گوید مال و خون در زندگی مثل هم‌اند منشأ فشار خون کثرت غذا خوردن است و از آن طرف کم تحرکی دارد. و همچنین فشار مال نتیجه زیاد شدن مال است بدون مصرف. [۳]
[۱] النبک اللاربوی
[۲] شرایع ص ۱۲۷
[۳] فقه المصارف و الفقود. بحرانی، محمد سند.