استاد حمید درایتی-جلسه۵۴:شرکت(۱۳۹۸/۱۰/۰۱)

ادامه اقسام شرکت‌های تجاری

در ماده۲۰ قانون تجارت، اقسام تجارت را ۷ قسم دانسته است.

قسم۲: شرکت با مسئولیت محدود

ماده ۹۴ قانون تجارت:

شرکتی که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل شده است و هر یک از شرکاء بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت هستند.

تعهد در شرکت سهامی به میزان مبلغ اسمی سهم بود ولی در این شرکت، مسئولیت به اندازه سرمایه است.

قسم۳: شرکت تضامنی

ماده۱۱۶ قانون تجارت:

شرکتی است که تحت اسم مخصوص برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود.

اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند. هر قراری که بین شرکاء بر خلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن است.

در این شرکت بر خلاف دو قسم قبل، ضمانت و تعهد به اندازه کل سرمایه شرکت است.

قسم۴: شرکت مختلط غیر سهامی

ماده۱۴۱ قانون تجارت:

شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم تجارتی مخصوص بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام تشکیل می شود.

شریک ضامن مسئول کلیه قروض است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت گذارده و یا بایستی بگذارد.

این شرکت، ترکیب بین قسم۲و۳ است.

قسم۵: شرکت مختلط سهامی

ماده۱۶۲ قانون تجارت:

شرکتی است که تحت اسم مخصوص بین یک عده شرکاء سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود.

شرکاء سهامی کسانی هستند که سرمایه آنها به صورت سهام یا قطعات سهامِ متساوی القیمه در آمده است و مسئولیت آنها تا میزان همان سرمایه ای است که در شرکت دارند. شریک ضامن کسی است که سرمایه او به صورت سهام در نیامده است و مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود.

قسم۶: شرکت نِسبی

برخی نَسَبی می خوانند ولی نِسبی درست است.

شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشتند.

شرکت نسبی با شرکت با مسئولیت محدود خیلی نزدیک است اما تفاوتشان این است که شرکت نسبی، حد وسطی بین شرکت تضامنی و شرکت با مسئولیت محدود است.

در شرکت با مسئولیت محدود ما نمی توانیم از هر یک از شرکاء، بیش از سرمایه ای که گذاشتند را طلب کنیم؛ ولی در شرکت نسبی از هر یک از شرکاء، می توانیم بیش از حد سرمایه طلب کنیم ولی همیشه به مقداری می توانیم طلب کنیم که نسبت سرمایه به کل دارایی شرکت است.

در شرکن تضامنی کلیه دیون را متعهد است ولی این جا هر شریکی به نسبت سرمایه با کل دارایی شرکت، مسئول است مثلا ممکن است نسبت سرمایه به کل دارایی ها ۳۰ درصد باشد که شما موظفید ۳۰ درصد قروض شرکت را پرداخت کنید ولو بیش از سرمایه شود. ولی در مسئولیت محدود بیش از سرمایه تعهدی نیست.

این شرکت نزدیکترین شرکت به شرکت فقهی است.

قسم۷: شرکت تعاونی تولید و مصرف

شرکتی است که بین عده ای از ارباب حرف تشکیل می شود و شرکاء، مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس بکار می برند.

شرکت تعاونی هم چند مدل است که بحث های زیادی دارد.

الف) شرکت تعاونی تولید

در این نوع شرکت، تولید کنندگان یک جنس خاص به تولید بهتر آن جنس کمک می کنند. مثلا شرکت تعاونی گاوداران شیری نیاز به آذوقه دارند. اگر هر کدام بخواهند آذوقه را به صورت فردی بخرند با نرخ بالا می‌خرند لذا این افراد با هم سرمایه ای می گذارند که همین شرکت است که آذوقه به صورت کلی خریداری شود و برای فصلی که جنس خاصی نیست انبار شود و به تدریج بین سهامداران توزیع شود.

در فروش شیر هم می تواند به سهام داران کمک کند. گاوداران خرد نمی توانند این مقدار شیر را عرضه کنند لذا همه افراد شیرهای خود را در شرکت تجمیع می کنند و این شرکت با شرکت های نیازمند به شیر قرار داد می بندد.

این شرکت به لحاظ تجهیزات و دانش هم می تواند به افراد کمک کند.

در واقع این شرکت تعاونی همان سرمایه‌هایی است که همه گذاشتند و سپس بعد از مدتی، این شرکت حقوقی دارای اعتبار می شود. چک این شرکت اعتبار دارد. شیر آن اعتبار دارد ولی گاودار خرد چنین اعتباری ندارد.

ب) شرکت تعاونی مصرف

شرکت تعاونی مصرف مثل شرکت تعاونی فرهنگیان یا طلاب، به این صورت است که مجموعه افرادی که شغل خاص دارند چون نیازمندی های مشترکی دارند، پول ها را کنار هم می گذارند و این شرکت اقلام مصرفی شما را می خرد و چون کلی می خرد به قیمت کمتر خرید دارد و لذا به همان قیمت کمتر توزیع می کند و یا گاهی به قیمت بازار می فروشد ولی آن ما به التفاوت قیمت کمتر و قیمت بازار را به عنوان سود کنار می گذارد و در پایان سال سود را به شما می دهد. 

ممکن است شرکت تعاونی از بانک وام بگیرد که این غیر سرمایه های صاحبان شرکت است. پس شرکت می تواند جذب سرمایه داشته باشد و از این جهت هم سودآوری باشد.

در شرکت تعاونی مصرف، توزیع نفع و سود بر اساس خرید است. هر چه خرید بیشتر باشد نفع و سود بیشتر است.

خرید از تعاونی مصرف، محدود به اعضاء خودش نیست. خرید برای عموم آزاد است و سود از دیگران را به صاحبان سهام خودش می دهد و برای جذب مشتری غیر سهام دار ممکن است قیمت را هم کمتر از بازار بدهد.

مدیر و کارمندان شرکت ممکن است از خود صاحبان سهام باشد و یا غیر آنها ولی این ها حقوق و اجرت عمل می گیرند و سود بعد کسر این هزینه ها محسوب می شود.