استاد محسن ملکی-جلسه۸۸: توضیح آنچه گذشت (۱۳۹۷/۱۲/۰۵)

توضیح آنچه گذشت: دلیل حاکم حکومتش نسبت به مُراد إستعمالی است لکن بالنسبه با مراد جدّی وارد است (توضّؤوا مراد استعمالی‌اش مطلق وجوب وضو است ولی مراد جدّی‌اش را نمی‌دانیم) به شرط این‌که مراد استعمالی محرز باشد ولو این‌ که إحراز مراد استعمال با اطلاق شکل بگیرد زیرا اگر مراد إستعمالی محرز نباشد با أصالۀ الظهور نمی‌توانیم مراد جدّی را کشف کنیم بلکه جمله‌ای که مراد استعمالی‌اش محرز نباشد محکوم به اجمال است و أصالۀ الظهور در کلام مجمل جاری نمی‌شود اما در فرضی که مراد استعمالی واضح است یعنی می‌دانیم توضؤوا بر اساس مقدمات حکمت دارای اطلاق است. هم وجوب ضرری را می‌گیرد و هم وجوب غیر ضرری را اینجاست که می‌توانیم در هنگام شک به مراد جدّی أصالۀ الظهور را جاری کنیم تا مراد استعمالی رابر مراد جدی منطبق نماییم. قاعده لاضرر بالنسبه با مراد استعمالی حاکم است و بالنسبه با مراد جدی وارد است. فتبین مما ذکرنا که قاعده لاضرر چون عقد الحمل را در دلیل محکوم توضیح می‌دهد مثلاً وجوب را که محمول وضو می‌باشد بیان می‌نماید و آن را در وجوب غیر ضرری خلاصه می‌کند بدینوسیله مراد جدی از حکم وضو مشخص شده و شک نسبت به مراد جدی مرتفع می‌گردد و دیگر معنا ندارد مراد جدی را با أصاله الظهور اثبات کنیم و این نوع تقدم قاعده لاضرر بر أدله احکام اولیه تقدم از باب منازعه و درگیر بودن دو دلیل با یکدیگر نمی‌باشد بلکه از باب توضیح و رفع ابهام و از باب تکمیل شدن یک دلیل با دلیل دیگر بوده که اصطلاحاً به این کار جمع عرفی می‌گویند. و قاعده جمع عرفی این است که هرگاه یکی از دو دلیل دیگری را تکمیل کند تقدم مکمل بر مکمل می‌شود که جمع عرفی است.