اقتصادنا ۱۲: تنها ۳۰ درصد از ظرفیت وقف استفاده می‌شود.
دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های «اقتصادنا» با موضوع «وقف پول از منظر فقه» از طرف هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد و الگوی پیشرفت اسلامی حوزه علمیه خراسان مورخه ۱۲ بهمن ماه سال ۱۳۹۶ در مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی کاظمی در این نشست عنوان کرد: وقف یکی از مسائل ظرفیت ساز برای اقتصاد است و در ادوار قبلی در کشورهای اسلامی بهای بیشتری به آن داده می شد و جامعه سنتی رویکرد بهتری به وقف داشت که به عنوان مثال می توان گفت که اکثر حوزه های علمیه از طریق وقف اداره می شده است.
وی با بیان این که تنها از ۳۰ درصد ظرفیت ها و قابلیت های سازنده وقف در جامعه به کار گرفته می شود، گفت: ما باید بتوانیم اصول، آموزه ها و مبانی فقهی خود را با شرایط و تغییر و تحولات زمانه به روز کنیم و تطبیق دهیم تا در مرحله بعدی انتظار استفاده و بهره وری ۱۰۰ درصدی از آن ها را داشته باشیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به کارکردهای متعدد وقف در جامعه، اظهار کرد: امروز افراد زیادی در حوزه علمیه به دنبال این هستند که منابع وقفی حوزه علمیه را با ابزارهای جدید به روزرسانی کنند و الگویی برای سایر بخش ها و مسائل ایجاد نمایند که جای امیدواری دارد.
حجت الاسلام والمسلمین کاظمی افزود: مسئله وقف پول در میان اهل سنت به خوبی جا افتاده و بانک وقف، صندوق وقف و صکوک وقف ایجاد شده و میلیاردها دلار درآمد حاصل از این راه به پشتیبانی فعالیت های مذهبی آن ها تخصیص می یابد که بسیار موثر است.
وی ابراز کرد: یکی از جنبه های مهمی که می تواند به تحقق هر چه بهتر و سریع تر اقتصاد مقاومتی در جامعه ما بینجامد، استفاده از ظرفیت وقف است که بستر خوبی برای تجمیع منابع مالی فراهم می کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: این ایده که می توان از طریق ماهیت‌شناسی وقف و ماهیت‌شناسی پول و پیوند این دو ماهیت، راهی جدید برای تصحیح وقف به پول انجام داد، مطرح و قابل بررسی است.
حجت الاسلام والمسلمین کاظمی تأکید کرد: باید راه های جدیدی را بررسی، توصیف و ایجاد کرد که وقف با سهولت بیشتری صورت پذیرد و هر شخصی بتواند اندک دارایی را که می خواهد در مسیر وقف مورد نظر خود قرار دهد، لذا با فراهم آوردن بسترها می توان میلیاردها دلار وجوه وقفی را تجمیع و به اهداف واقفین تخصیص داد.
وی با بیان این که ایجاد پشتوانه های قوی و عظیم از طریق بهره گیری از ظرفیت وقف منوط به طراحی درست و دقیق ابزارهای لازم و مدیریت ریسک ها در این ابزارهاست، اظهار کرد: اگر ما بتوانیم تصحیح وقف پول را از فقها دریافت و راهی برای آن پیدا کنیم، بسیاری از مشکلات اقتصادی ما در حوزه های مربوط به فرهنگ قابل حل است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سوال که «چرا با همه ظرفیت ها، وقف پول در جوامع اسلامی شکل نگرفته و اثرگذار نبوده است؟»، گفت: پاسخ این سؤال به مبانی فقهی ما و اختلاف نظرهای بسیاری که در این زمینه در میان فقها وجود دارد مربوط است و مهم تر این که بحث و بررسی‌ها در این رابطه معمولاً با برتری افرادی که وقف پول را قبول ندارند به پایان می رسد.
حجت الاسلام والمسلمین کاظمی افزود: اگر فقها وقف درهم و دینار را جایز شمرده باشند نمی توان آن را به وقف پول سرایت داد و وقف پول را هم جایز دانست چراکه پول ماهیت اعتباری دارد و تنها استنادی که می توان از طریق آن از وقف درهم و دینار به وقف پول رسید ملحق کردن فلوس به درهم و دینار در کلام برخی فقها است.
وی با بیان این که ۲ قول اصلی در مورد وقف پول وجود دارد که برخی آن را صحیح و دیگران آن را ناصحیح می‌دانند، عنوان کرد: افرادی که وقف پول را صحیح می دانند مبتنی بر تحقق شرایط وقف استدلال می کنند و معتقدند وقف پول همه شرایط وقف را داراست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: ۲ گروه دیگر نیز در این رابطه وجود دارند که برخی با دیده تردید به وقف پول نگریسته و نظری نداده اند و برخی نیز برای آن تفصیل قائل شده اند.
حجت الاسلام والمسلمین کاظمی گفت: برخی معتقدند که اگر بتوان منفعت عرفی و شرعی برای وقف پول یا درهم و دینار تصور کرد، وقف پول صحیح است.
عدم امکان پذیری تعویض واقف در فقه، شرایط نظارت بر تخصیص صحیح وقف، مشکلات وقف در بستر زمان، چالش‌های مدیریت صندوق وقف، پیوند وقف با حاکمیت شرکتی در بازار مالی و راهکارهای مبانی اسلامی در مسائل و مشکلات وقفی، از دیگر مباحث مطرح شده در این نشست تخصصی بود.
گفتنی است سلسله نشست های اقتصادنا که به همت هیات اندیشه ورز اقتصاد و الگوی پیشرفت اسلامی حوزه علمیه خراسان برگزار می شود به بررسی موضوعات مختلف پیرامون اقتصاد اسلامی، الگوی پیشرفت اسلامی و اقتصاد مقاومتی می پردازد.
دریافت متن کامل نشست:
